Πρώτα το κέρδος: γιατί ανοίγουν τρεις νέες Νομικές;
Προχθές, στις 29 Αυγούστου 2025, το Υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε επίσημα την αδειοδότηση τεσσάρων μη κρατικών πανεπιστημίων που θα ξεκινήσουν τη λειτουργία τους το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026. Πρόκειται για το αμερικανικό Open University, τα βρετανικά University of York και University of Keele, καθώς και το κυπριακό University of Nicosia.
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο αυτής της εξέλιξης είναι ότι τρία από τα τέσσερα πανεπιστήμια θα λειτουργήσουν νομικές σχολές – δύο στην Αθήνα και μία στη Θεσσαλονίκη. Αυτό σημαίνει ότι ο συνολικός αριθμός των νομικών σχολών στη χώρα θα ανέλθει σε έξι, αυξάνοντας κατά 100% το εκπαιδευτικό προσφορά στον τομέα της νομικής επιστήμης.
Η χρονική συγκυρία αυτής της απόφασης προκαλεί έντονα ερωτηματικά. Για χρόνια, αρκετοί επαναλαμβάνουν τη θέση ότι η χώρα μας αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υπερπληθωρισμού των δικηγόρων. Η άποψη αυτή είχε οδηγήσει μάλιστα στην απόρριψη της ίδρυσης τέταρτης νομικής σχολής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, με το επιχείρημα ότι η αγορά εργασίας δεν μπορεί να απορροφήσει περισσότερους νομικούς.
Πώς συμβιβάζεται λοιπόν αυτή η διαγνωσμένη «παθογένεια» του υπερπληθωρισμού με την ταυτόχρονη ίδρυση τριών νέων νομικών σχολών; Η πολιτική αυτή επιλογή φαίνεται να ακολουθεί διαφορετική λογική για τα δημόσια και τα ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Ιδιαίτερα προβληματική είναι η σύγκριση με την περίπτωση της Πάτρας. Η κυβέρνηση απέρριψε την ίδρυση νομικής σχολής στο Πανεπιστήμιο Πατρών – μια απόφαση που πράγματι προστάτευσε τη βιωσιμότητα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Ωστόσο, την ίδια περίοδο, επιτρέπει την ίδρσυη τριών νέων ιδιωτικών νομικών σχολών στα μεγάλα αστικά κέντρα, εκεί όπου η ανταγωνιστικότητα είναι ήδη έντονη.
Αυτή η ασυμμετρία στην αντιμετώπιση δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τα πραγματικά κίνητρα της εκπαιδευτικής πολιτικής.
Ιδιαίτερα προκλητική είναι η περίπτωση του Οδυσσέα Ζώρα, πρώην Γενικού Γραμματέα Ανώτατης Εκπαίδευσης, ο οποίος μόλις έναν χρόνο μετά την αποχώρησή του από το υπουργείο, ανέλαβε πρύτανης στο University of Keele, Greece. Ο Ζώρας, ως γενικός γραμματέας, είχε ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου που επέτρεψε τη λειτουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Η ταχύτητα αυτής της μετάβασης από τη δημόσια διοίκηση στον ιδιωτικό τομέα αποτυπώνει το φαινόμενο της «περιστρεφόμενης πόρτας» που χαρακτηρίζει τις σχέσεις μεταξύ πολιτικής εξουσίας και επιχειρηματικών συμφερόντων.
Ενώ τα δημόσια πανεπιστήμια προσφέρουν δωρεάν εκπαίδευση, τα νέα ιδιωτικά ιδρύματα θα χρεώνουν δίδακτρα που κυμαίνονται από 5.000 έως 10.000 ευρώ ετησίως για τη Νομική, φτάνοντας μάλιστα τις 25.000 ευρώ για τις Ιατρικές Σχολές. Αυτή η διαφοροποίηση δημιουργεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα δύο ταχυτήτων, όπου η οικονομική δυνατότητα καθορίζει την πρόσβαση στην εκπαίδευση.
Η συγκέντρωση των νέων ιδιωτικών νομικών σχολών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη δεν είναι τυχαία. Ενώ η Κυβέρνηση μιλάει για τη μετατροπή της Ελλάδας σε «κόμβο γνώσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη», η πραγματικότητα υποδηλώνει προσανατολισμό προς τα οικονομικά ισχυρότερα στρώματα που μπορούν να ανταποκριθούν στο κόστος των διδάκτρων.
Η ταυτόχρονη υπεράσπιση της θέσης περί υπερπληθωρισμού δικηγόρων και η έγκριση τριών νέων ιδιωτικών νομικών σχολών συνιστά μια εκδοχή πολιτικής που φαίνεται να εξυπηρετεί διαφορετικούς στόχους από αυτούς που δηλώνει. Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν το σχέδιο μείωσης του υπερπληθωρισμού στοχεύει στην ποιοτική αναβάθμιση του δικηγορικού σώματος ή απλώς στον αποκλεισμό πρόσβασης στο επάγγελμα για όσους δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα.
Οι δομικές ανισότητες έχουν ρίζα στην παιδεία, και δυστυχώς όλα αυτά θα τα βρούμε μπροστά μας…
